آشنایی با تخت جمشید

هر ایرانی به طور کم و بیش با تخت جمشید آشنایی دارد یا حداقل نام آن را شنیده است . این شهر باستانی که در روزگاری پایتخت تشریفاتی سلسله هخامنشیان بوده امروزه به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری و تاریخی در ایران تبدیل شده است . در واقع تخت جمشید نمادی از شکوه و عظمت ایران باستان است که سند افتخار و تمدنی دیرینه برای ایرانیان محسوب می‌شود. قدمت ۲۵۰۰ ساله این جاذبه تاریخی و اطلاعاتی که از کتیبه‌های موجود در آن به دست می‌آید باعث شده جایگاه ویژه‌ای در گردشگری استان شیراز و حتی ایران داشته باشد . همه این‌ ها باعث شد که ما در این مطلب از مجله گردشگری بلیط اینجا تحت عنوان آشنایی با تخت جمشید شما را با این اثر باشکوه باستانی آشنا کنیم .

تخت جمشید کجاست؟

تخت جمشید که به آن پارسه هم می‌گفتند پایتخت تشریفاتی هخامنشیان بوده که با داشتن معماری متفاوت توانایی مهندسان آن زمان و تاریخچه غنی فرهنگ ایران را به رخ می‌کشد . این اثر تاریخی در نزدیکی مروشت شیراز در استان فارس واقع شده . به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرارگیری در محیط کوهستانی آب و هوای این منطقه بسیار معتدل و مطلوب است . در واقع تخت جمشید بین روستاهای فیروزی کناره و اسطخر قرار گرفته . فاصله ی آن با شهر شیراز ۷۰ کیلومتر و با مرودشت ۱۱ کیلومتر است .

معرفی تخت جمشید

در جهان تخت جمشید را به عنوان نماد تمدن فارسی می‌شناسند . شکوه معماری آن و مهارت مهندسان در آن روزگاران از عجایب این اثر تاریخی است . در واقع پادشاهان هخامنشی در اوج قدرت خود کاخ‌های سنگی‌شان را در نزدیکی شهر شیراز بنا کردند و تاکنون اثر قدرت و شکوهشان بر جای مانده . پرسپولیس نام دیگری است که جهانیان این جاذبه را به آن می‌شناسند . تخت جمشید به فرمان داریوش هخامنشی در حدود ۲۵ قرن پیش ساخته شده در پروژه آن از معماران و هنرمندان بی‌شماری و کارگران زن و مرد بهره گرفته شده . بنابر اطلاعاتی که از کتیبه‌های آن به دست آمده ساخت این سازه حدود ۱۲۰ سال زمان برده است . همین کتیبه‌ها و نوشته‌های روی آنها فرهنگ پادشاهان آن دوران را به رخ جهانیان می‌کشد .

تاریخچه

برابر اطلاعات به دست آمده از اسناد موجود این بنای باشکوه تقریباً ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح به فرمان داریوش ساخته شده است .فرزند و نوه داریوش یعنی خشایارشا و اردشیر یکم با ساختن چندین بخش دیگر این شهر باستانی را توسعه دادند . برخی از پژوهشگران نیز می‌گویند ساخت تخت جمشید تا پایان حکومت هخامنشیان ادامه داشته است .

این مجموعه ۱۲۵ هزار متر مربع وسعت دارد . علاوه بر قدمت و معماری، اطلاعاتی که کتیبه‌ها و سنگ نوشته‌های روی آنها در مورد تاریخچه غنی ایران به ما می‌دهد جایگاه آن را منحصر به فرد و ویژه کرده است . در طراحی تخت جمشید می‌توان به راحتی نشانه‌هایی از فرهنگ و هنر اقوام دیگر مانند مادها، یونانی‌ها ،بابلی‌ها و مصری‌ها مشاهده کرد. اقوامی که در گذشته همگی تحت سلطه حکومت هخامنشیان بودند .

هدف داریوش از ساخت تخت جمشید این بود که پایتختی متفاوت در امپراتوری خود ایجاد کند که نظیر نداشته باشد و به راستی که در تحقق هدفش هم موفق بود . این اثر تاریخی دارای بخش‌ها و قسمت‌های مختلفی می‌باشد که همگی در اوج هنر و مهارت معماری ساخته شده است . تخت جمشید در سال ۱۳۰۹ زیر نظر گروه باستان شناسی آمریکایی مورد مرمت قرار گرفت . این بازسازی تا سال ۱۳۱۹ ادامه پیدا کرد و در طی آن آثار و کتیبه‌های بسیاری از جمله کتیبه خشایار شاه و کاخ ملکه کشف شد .

تخت جمشید قبل از ویرانی

متاسفانه تخت جمشید هم از حملات اسکندر مقدونی جان سالم به در نبرد . او بعد از هجوم به ایران و رسیدن به مقر پادشاهی هخامنشیان خانه‌ها را غارت کرد و تخت جمشید را به آتش کشید . اما این مجموعه تا قبل از ویرانی و نابود شدن به دست اسکندر ‌بخش های مختلفی مانند کاخ‌ها و عمارت‌های کوچک و بزرگ را در خود جای داده بود . هر کدام از این قسمت‌ها برای انجام کار خاصی طراحی شده بودند .

بخش های مختلف تخت جمشید

همانطور که گفتیم تخت جمشید بخش‌ها کاخ‌ها و قسمت‌های مختلفی دارد که هر کدام به منظوری و برای انجام کاری طراحی و ساخته شده بود . در ادامه به معرفی تعدادی از آنها در مطلب آشنایی با تخت جمشید خواهیم پرداخت .

پلکان ورودی و دروازه ملل

دو ردیف موازی و قرینه از پله‌ها پلکان ورودی این مجموعه را ایجاد کردند که بین آنها را سنگ فرش پوشانده است . این پله‌ها به صورت پیچ در پیچ تا بالا ادامه دارند و در ارتفاع ۱۲ متری به کاخ‌ها ختم می‌شوند . سنگ‌های بزرگ که بدون ملات روی همدیگر قرار گرفتند عامل ایجاد این پله‌ها هستند . در واقع هر قطعه سنگ بزرگ ۴ یا ۵ پله تراشیده شده است که در نهایت به دروازه ملل ختم می‌شود .

به این دلیل به این قسمت دروازه ملل گفته می‌شده که نمایندگان ملتهای مختلف از این مسیر ورودی به سمت کاخ‌های دیگر وارد می‌شدند  . در واقع دروازه ملل کاخی با دیوارهای بلند خشتی و چهار ستون است که سه درگاه ورودی هم دارد . وسعت اصلی تالار آن بیش از ۶۰۰ متر است . سقف کاخ به وسیله ستون‌ها نگه داشته می‌شود . یکی از جذابیت‌های این کاخ تندیس دو گاو نر بزرگی  است که در دو طرف درگاه غربی به چشم می‌خورند . بالای این تندیس‌ها سنگ نوشته‌هایی به سه زبان فارسی ،باستان، ایلامی و بابلی با خط میخی وجود دارد .

کاخ آپادانا یا تالار بزرگ

بزرگترین سازه مجموعه تخت جمشید کاخ آپاداناست که به دستور داریوش برای برگزاری جشن‌های نوروزی و پذیرش نمایندگان ملل دیگر ساخته شده است . ساخت این کاخ در دوره خشایار شاه به پایان رسید و مساحت آن به ۱۲ هزار متر مربع می‌رسد . درست است که این قسمت به کاخ آپادانا معروف شده اما در هیچ جا و روی هیچ کدام از کتیبه ها این نام ذکر نشده . در حال حاضر تنها ۱۴ ستون از مجموعه ۷۲ ستون اولیه این تالار باقی مانده. بخش‌های زیادی از آن در اثر آتش سوزی از بین رفته است .

کاخ هدیش

جنوبی‌ترین و مرتفع‌ترین قسمت تخت جمشید میزبان کاخی به نام هدیش است که مخصوص خشایار شاه بوده . این کاخ مستطیل شکل ۲۲۰۰ متر مساحت دارد و تالار اصلی آن ۳۶ ستون داشته . کاخ هدیش با دو مجموعه پلکان به کاخ ملکه متصل می‌شده است . علت نامگذاری این قسمت تخت جمشید دو مورد است یک هدیش به معنی جای بلند است و دو اینکه همسر دوم خشایار شاه این نام را داشته . متاسفانه این قسمت بیشترین صدمه را در آتش سوزی دیده . تا آنجا که عده‌ای معتقدند نقطه شروع آتش‌سوزی از همین کاخ بوده است .

کاخ ملکه

این قسمت نسبت به سایر قسمت‌های تخت جمشید در ارتفاع پایین‌تری قرار گرفته و به دست خشایار شاه ساخته شده است . در واقع کاخ ملکه حرمسرای خشایار شاه بوده و با دیوارهای ضخیم و تنها یک در برای ورود و خروجش طراحی شده است . در حال حاضر قسمتی از این کاخ به عنوان موزه و اداره مرکزی تاسیسات تخت جمشید مورد استفاده قرار می‌گیرد .

کاخ تچر

این قسمت کاخ اختصاصی داریوش بزرگ بوده که در بخش جنوبی تخت جمشید ساخته شده است . از کاخ تچر به عنوان موزه خط هم یاد می‌شود. چرا که در آن کتیبه‌های زیادی از زمان هخامنشیان تا قاجار وجود دارد . سنگ‌های  این کاخ به قدری صیقلی و صاف است که عده‌ای آن را کاخ آیینه لقب داده اند. کلمه تچر به معنی خانه زمستانی است . اما سندی در دست نیست که تصدیق کند داریوش کبیر زمستان‌ها را در این کاخ می‌گذرانده .

همانطور که گفتیم تخت جمشید کاخ‌ها و قسمت های زیادی دارد که برخی دیگر از آنها عبارت است از : کاخ صد ستون ،کاخ ه ، کاخ سه دری، کاخ G،کاخ ه (کاخ اچ) . و همچنین ساختمان خزانه شاهی ، آرامگاه اردشیر دوم و سوم و ….

عظمت و شکوه بنای تخت جمشید به قدری زیاد است که پرداختن به آن در قالب یک مطلب نمی‌گنجد و برای معرفی کامل این سازه تاریخی نیاز به چندین مقاله و نوشته است . ما در این مطلب از مجله گردشگری بلیط اینجا سعی کردیم به طور مختصر نگاهی اجمالی به این جاذبه ی تاریخی کشورمان داشته باشیم .

برای سفر به استان فارس و تهیه بلیط با بهترین قیمت به سایت بلیط اینجا مراجعه کنید .