نارین قلعه میبد

کشور ما ایران سرزمین کهن و تاریخی است که بناهای قدیمی و دیدنی زیادی دارد. استان یزد به عنوان نگینی در مرکز این تاریخ و تمدن خودنمایی میکند. شهرستان میبد در این استان میزبان کهن ترین ارگ حکومتی جهان یعنی نارین قلعه است .

نارین قلعه میبد یا به گویش محلی ها نارنج قلعه ۵۰۰۰ سال قدمت دارد و بر فراز کوهی ساخته شده . این بنای تاریخی قوی و مستحکم بوده که با معماری خاص و منحصر به فردش از دل تاریخ تا کنون بر جای مانده .به نظر میرسد این قلعه در قرن های اولیه اسلامی محل سکونت بوده و بعد از آن متروکه شده است . اثر باستانی نارین قلعه در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده .

نارین قلعه کجاست ؟

نارین قلعه از جاهای دیدنی میبد به شمار میرود.  این شهرستان در استان تاریخی یزد واقع شده است و  در ۵۰ کیلومتری شمال غرب یزد روی تپه ای به ارتفاع ۲۵متر قرار دارد .برای دیدن قلعه ، باید به میدان شهرداری و سپس میدان امام میبد بروید تا برج قلعه را از نزدیک ببینید .

تاریخچه نارین قلعه میبد

نخستین تاریخ نویس استان یزد ، جعفری با بیان افسانه ای قدمت این بنای تاریخی  را مربوط به زمان سلیمان نبی میداند . در این افسانه آمده که حضرت سلیمان این قلعه را برای پنهان کردن گنج خود ساخته است . اما از آنجا که این افسانه جنبه تاریخی ندارد نمیتوان به آن استناد کرد .

اما با حفاری کاوشگران ظروف و تکه هایی از سفال در این منطقه کشف شده که روی آن ها تصویر موجودی نیمه انسان نیمه حیوان وجود دارد . بنابر این ظروف کشف شده و اطلاعات مهم تاریخی که در اختیار ما قرار میدهد بسیاری از محققان معتقدند ممکن است بنا متعلق به هزاره سوم قبل از میلاد و تمدن ایلامی ها باشد .

این قلعه در دوره های مختلف تاریخی اهمیت خاص خود را داشته مثلا در دوران اولیه ظهور اسلام به عنوان دژی مستحکم و غیر قابل نفوذ در مقابل دشمنان مورد استفاده قرار میگرفته .

گویا این اثر در طی تاریخ چندین بار مورد ساخت و ساز قرار گرفته است . حفاری های بیشتر نشان از وجود آثاری از سوختگی و تور و همچنین ظروفی مربوط به دوران آهن در زیر سازه های خشتی  میدهد . اگرچه بخش های زیرین به دلیل عدم دسترسی اکتشاف نشده اند اما کارشناسان و کاوش گران معتقدند توده خشتی وسیع به زمان ساسانیان برمیگردد .

با دیدن نشانی از معماری قرن چهار و  پنجم هجری نیز این نظریه مطرح شده که این بنا در اوایل ظهور اسلام محل سکونت بوده است . و گویا آخرین بازسازی تاریخی قلعه در دوران حکومت  آل مظفر انجام شده که این بازسازی در بخش های شاه‌نشین، مردم‌نشین، برج و باروها و خندق صورت گرفته است .

معماری نارین قلعه

مصالحی که برای ساخت این قلعه به کار رفته مانند سایر بناهای تاریخی از خشت است . اما سایز آجر های خشتی این نظریه را مطرح میکند که حکومت های مختلفی در نارین قلعه میبد استقرار داشته اند . به علاوه سازه هی خشتی پایین قلعه نشان از این موضوع دارد که این بنا بر روی باقی مانده ی یک بنای دیگر ساخته شده است . همین امر باعث شده نتوانند بخش هایی که در زیر قلعه استتار شده را حفاری و کشف کنند .

گذشتگان نارین قلعه را به نام دژ دالان میشناختند که موقعیت جغرافیایی آن سبب شده از برج های نگهبانی و پشت بام این دژ بتوان به تمام شهر تاریخی میبد و اطراف آن دید داشت .از دیگر ویژگی های نارین قلعه میبد وجود راه های زیرزمینی و مخفی درآن برای رساندن آذوقه و غذاست . همچنین سوراخ های روی دیوار های قلعه وجود دارد که برای رسیدن نور به داخل بنا بوده .

کارشناسان معماری مساحت این مجموعه را که  بالغ بر سه هکتار در بخش شاه‌نشین و در بعضی منابع ۱۵۰۰۰ متر مربع نام برده شده که به نظر این عدد مربوط به بخش شارستان آن است . این قلعه‌  هفت طبقه دارد و از دو قسمت اصلی که به آن بالایی و پایینی میگویند برای سکونت و زندگی تشکیل شده. بخش بالایی یا همان حاکم نشین  و بخش های ساخته شده دیگر آن به صورت حلزونی تا بالاترین قسمت این قلعه که شاه نشین نام دارد می‌رسد.

بخش پایینی قلعه هم شامل قسمت های مردم نشین ، مسجد، حمام ،گذر گاه ها و … است که به آنها شارستان میگویند و امروزه اثری از آنها باقی نمانده . در ادامه به معرفی بخش های این قلعه خواهیم پرداخت .

بخش های مختلف نارین قلعه

خندق

خندقی وسیع در زیر این قلعه تا امتداد یک فرسنگ ادامه دارد . حفر خندق در معماری اغلب شهر قلعه های ایران به کار رفته . این خندق ها با هدف امور دفاعی و نظامی و برای مقابله با تجاوز و هجوم بیگانگان و دشمنان حفاری می شده است .و در این قلعه نیز با همین رویکرد ساخته شده .

بسیاری از کارشناسان معتقدند قبل از ساخت قلعه با حفر خندق آن را پی ریزی کره اند و سپس طبقات را با خشت و گل ب روی آن بنا کرده اند .

برج

چهار برج با ارتفاع زیاد در نارین قلعه میبد ساخته شده بوده . اما در حال حاضر بیشتر آنها از بین رفته اند و فقط بخش مرکزی آن به جا مانده .

اتاق

اتاق های زیاد و تو در تویی در این مجموعه وجود داشته که البته امروز بخش زیادی از آن ها به دلیل قرار گیری در طبقات زیرین و فروریختن راهرو ها قابل دسترسی نیستند.

پل چوبی

برای  قلعه نارین یک پل چوبی تعبیه شده بوده که گویا علت احداث آن ارتباط قلعه با شهر بوده است که در مواقع لزوم روی خندق قرار میگرفته . متاسفانه این پل چوبی در سال ۱۳۴۳ با احداث خیابان از بین رفته است .

دروازه ورودی

دروازه ورودی برای تردد و محافظت از قلعه در بخش غربی آن به همراه دو برج قرار گرفته است .

چاه

یکی دیگر از نشانه هایی که قدمت بالای قلعه را تصدیق میکند وجود یک چاه بسیار قدیمی و چهار ضلعی در این قلعه است .

شبکه‌های زیرزمینی

همان طور که گفتیم یک شبکه زیر زمینی در زیر قلعه ساخته بودند که قابل تردد بوده و برای انتقال آذوقه و سایر چیز ها از آن استفاده میکردند . به گفته محققان و کارشناسان این راه ها هیچ گاه توسط هیچ دشمن و بیگانه ای فتح نشده اند.

چند نکته در مورد نارین قلعه میبد

ساعت بازدید از قلعه ۸ صبح تا ۵ بعد از ظهر است .

غروب در این قلعه زمان بسیار مناسبی برای عکاسی است .

پشت بام قلعه را میتوان جذاب ترین بخش آن دانست که از آن میتوانید تمام شهر میبد را ببینید .

در بازدید از این قلعه تاریخی کشورمان بسیار محتاط باشید تا به آن کوچکترین آسبی وارد نشود .

در بلیط اینجا بیشتر بخوابید :

آشنایی با جاهای دیدنی یزد

معرفی خانه های تاریخی یزد

مسحد جامع کبیر یزد