معرفی قلعه رودخان
همان طور که میدانید استان گیلان در شمال کشورمان پر است از جاذبه های طبیعی دیدنی و با صفا . اما در دل این طراوت و سرسبزی یک قلعه تاریخی قرار دارد که از مهم ترین دژ های نظامی ایران در گذشته به شمار می رفته است . این بنای تاریخی که در گذشته بروبیایی داشته در حال حاضر گردشگران زیادی را به شهر زیبای فومن میکشاند . در ادامه با بلیط اینجا همراه باشید تا به طور مفصل به معرفی قلعه رود خان بپردازیم .
این قلعه ی با شکوه به حدی مستحکم بوده که هیچ دشمنی نتوانسته به داخل آن نفوذ کند . در واقع بنا شامل ۵۶ برج و باروی عظیم سنگی میشود که به عنوان دژی غیر قابل نفوذ در مقابل دشمن ساخته شده . این سازه ی تاریخی مدتی میزبان میرزاکوچک خان جنگلی مبارز معروف ایران بوده است . از گذشته تا به حال داستان ها و افسانه های زیادی در مورد قلعه رود خان وجود داشته . این نمونه ی بی نظیر از معماری سنتی به عنوان بزرگترین قلعه ی آجری ایران در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ثبت شده است .
قلعه رود خان کجاست؟
قلعه رود خان در دل جنگل های خوش آب و هوای شهرستان فومن و بر بالای کوهی در این منطقه ساخته شده است . این جاذبه ی تاریخی ۲۰ کیلومتر با فومن فاصله دارد و در نزدیکی روستای رود خان واقع شده . برای رفتن به این قلعه باید یک پیاده روی و پله نوردی تقریبا دشوار را به جان بخرید . چراکه حدود ۱۰۰۰ پله ی سنگی برای رسیدن به آن طراحی شده است .
مسیردسترسی
برای رفتن از شهرستان فومن به قلعه رود خان لازم است به سمت روستای رودخان حرکت کنید و از روستاهای ملسکام و سید آباد عبور کرده و با طی حدود ۲۱ کیلومتر خود را به پارکینگ قلعه برسانید . در اینجا باید ماشین شخصی تان را پارک کرده و بقیه ی مسیر یعنی حدود ۲ کیلومتر را تا رسیدن به قله و دژ پله نوردی کنید .
تاریخچه قلعه رود خان
گیلان در گذشته به دو بخش بی یه پس و بی یه پیش تقسیم می شده . شهرستان فومن مرکز بخش بی یه پس یا همان گیلان غربی بوده است . برای همین دژی مستحکم برای دفاع از این منطقه در آنجا ساخته شد . بنابر تحقیقاتی این دژ در زمان ساسانیان و حمله ی اعراب به ایران بنا شده و در دوران سلجوقیان مورد بازسازی قرار گرفته و یکی از پایگاه های اصلی اسماعیلیان بوده است . کاربری قلعه در زمان های مختلف متفاوت بوده . گاهی از آن به عنوان پایگاه نظامی ، گاهی به عنوان محل استقرار حکومت ها و … استفاده می شده .
در ساخت این بنا میلیون ها قطعه سنگ با ابعاد مختلف به کار گرفته شده و در طبقات بالایی برج ها و پوشش سقف ها و کف نیز از آجر استفاده شده است . چوب ،گچ، آهک،ساروج و … سایر ملاتی است که در ساخت این سازه ی باشکوه مورد استفاده قرار گرفته .
قلعه رود خان توسط یک محقق لهستانی در سال ۱۲۴۵ کشف شده .
علت نام گذاری
رود خان در واقع مخفف رود خانه است و به این علت به آن قلعه رود خان میگویند که در نزدیکی رودخانه واقع شده . در زبان تالشی به این بنا قله رخون میگویند که مخفف شده ی نام کامل آن است . اسامی دیگری مثل هزارپله(به دلیل تعداد پله های بنا)، حسامی( به دلیل مرمت آن توسط حسام‌الدین دباج اسحاقی )، سکسار، سگسار و سگسال ( اشاره به سال سگ که قلعه در آن ساخته شده) را نیز به این اثر تاریخی نسبت میدادند .
معماری قلعه
وقت آن رسیده که در معرفی قلعه رود خان به سراغ معماری آن برویم . ارتفاع برج و باروهای قلعه به حدود ۱۵۰۰ متر میرسد که در مساحتی ۲و نیم هکتاری به طول ۵۰۰متر ساخته شده است . قلعه روی قله ی دوتا از مرتفع ترین تپه های این منطقه بنا شده و از نظر معماری به سه بخش شرقی، غربی و میانی تقسیم میشود .
بخش شرقی
این قسمت پایگاه نظامی قلعه است که با یک دروازه از قسمت های دیگر جدا شده و بر روی تپه ای ۶۷۰ متری قرار دارد . این بخش شامل قسمت های ورودی، زندان، در خروج اضطراری، حمام، آبریزگاه، قراول‌خانه و محلی برای اسکان سربازان ارشد؛ می شده .
قور خانه
قورخانه ترکیبی فارسی- ترکی به معنی اسلحه خانه است که محل فعالیت های نظامی در این قلعه بوده . این مجموعه به همان بخش شرقی قلعه اطلاق میشود که در بالا به آن پرداختیم .
یکی از قسمت ها ی این بخش قراول خانه است که به خانه هایی دوطبقه با نور گیر و روزنه اطلاق میشود . این مکان ها در گذشته برای تسلط به محیط اطراف و به منظور انبار اسلحه و محل نگهداری ارابه در قلعه ساخته میشده .
برج های دیده بانی
دورتادور قلعه برج هایی بلند بالا برای دیدبانی ساخته شده که در دل جنگل های فومن با هیبتی دیدنی خود نمایی میکنند . همه ی ۴۰ برج اطراف قلعه با ساختاری استوانه ای و یکسان طراحی شده و داخل آن به صورت ۸ ضلعی است . دور برج ها روزنه ها و پنجره های شیب دار ساخته شده و سقف گنبدی آن ها به گونه ای طراحی شده که سربازان درمقابل باد و برف و باران در امان باشند . در زمان هجوم دشمن نیروها از این برج ها تیراندازی کرده یا مواد مذاب را بر سر دشمنان و مهاجمان سرازیر میکردند .
بخش میانی
کم ارتفاع ترین قسمت قلعه و بین دو تپه را بخش میانی میگویند . که دروازه اصلی را در بر دارد .
ورودی
بعد از اینکه پله های زیاد را طی کردید یک در چوبی بزرگ با ارتفاع بیش از ۳ متر مقابلتان ظاهر میشود . دو طرف ورودی دو سکوی ۱ و نیم متری بنا شده که محافظان و دربانان روی آن می ایستادند و از ورودی قلعه محافظت میکردند . کتیبه ی معروف قلعه درست بالای ورودی قرار داشته که اطلاعاتی روی آن حک شده بوده . این کتیبه در حال حاضر در موزه ی رشت نگهداری میشود . همچنین دو برج با شکوه دیدهبانی در دو طرف ورودی قرار دارد که امکان ورود هر بیگانه ای را از بین میبرده است .
بخش غربی
این قسمت که محل استقرار حاکمان بوده و به شاه نشین شهرت دارد روی شیب تند کوه ساخته شده . بخش هایی مثل دروازه‌‌ی ورودی، آب انبار، آبریزگاه، سردخانه، شاه‌نشین و تعدادی واحدهای مسکونی در این قسمت قرار دارد .
ارگ یا شاه نشین
مهم ترین بخش قلعه قسمت ارگ یا شاه نشین است که با آجر ساخته شده و در بالاترین نقطه ی آن قرار دارد. این قسمت با فاصله ی ۲۰۰ متری از در اصلی مکانی امن برای استقرار حاکمان بوده است .
شاه نشین از سه بخش پایینی (تحتانی)، بالایی (فوقانی) و یک تراس تشکیل شده و حاکمان با زاویه ای مناسب میتوانستند از آن به قلعه و جنگل احاطه داشته باشند .البته این بخش در گذر زمان از بین رفته و امروز چیزی از آن باقی نمانده است .
آب انبار
آب انبار در گود ترین قسمت قلعه ساخته شده و مساحتی حدود ۱۳۰ متر مربع دارد . این بخش آب مورد نیاز قلعه را تامین میکرده و بعد از زلزله سال ۶۹ گیلان خشک شده است . البته این آب انبار سال ها بعد توسط سازمان میراث فرهنگی گیلان احیا شد .
بهترین زمان بازدید از قلعه رود خان
وقت آن رسیده که در معرفی قلعه رود خان بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه ی تاریخی را به شما معرفی کنیم . با توجه به موقعیت جغرافیای قلعه و شرایط آب و هوایی این منطقه بهترین زمان برای سفر به فومن و رفتن به قلعه بهار و تابستان است . در این زمان میتوانید علاوه بر بازدید از این اثر دیدنی جا مانده از دل گذشته های دور از طبیعت بی نظیر و سرسبز اطراف نیز نهایت لذت را ببرید . هرچند که پاییز در هر منطقه ای هنر نمایی های خودش را دارد و قلعه رود خان نیز در این فصل دیدنی و تماشایی میشود .
در مجله گردشگری بلیط اینجا بیشتر بخوانید :
بهترین مکان ها برای سفر به گیلان