معرفی قلعه بابک خرمدین
کشور ما پر است از بناهای باستانی و قلعه‌های قدیمی که از دل تاریخ و زمان‌های دور بر جای مانده است . یکی از این قلعه‌ها قلعه بابک خرمدین در دل جنگل‌های ارسباران و بر فراز یکی از کوه‌های این منطقه است . در واقع این دژ تاریخی از جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان شرقی به شمار می‌رود . با داشتن داستانی حماسی و تاریخی کهن در پس خود گردشگران زیادی را جذب می‌کند . به همین دلیل ما در این مطلب از مجله گردشگری بلیط اینجا قصد داریم به معرفی قلعه بابک خرمدین بپردازیم و داستان این دژ را برای شما روایت کنیم . قلعه بابک در سال ۱۳۴۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد است .
قلعه بابک کجاست؟
اولین مبحثی که در معرفی قلعه بابک خرمدین بررسی خواهیم کرد موقعیت جغرافیایی آن است . همانطور که در مقدمه اشاره کردیم این دژ در محدوده جنگل‌های ارسباران شهرستان کلیبر استان آذربایجان شرقی واقع شده است .فاصله ی آن با تبریز ۲۰۰ کیلومتر و با شهر کلیبر ۱۴ کیلومتر میباشد . برای رفتن به این قلعه باید پس از رسیدن به شهر کلیبر وارد جاده قلعه بابک شده و در انتها مسیری را پیاده طی کنید . راه رسیدن به این بنای تاریخی کمی دشوار و صعب العبور است .
ویژگی های قلعه بابک
اگر از آن دسته افرادی هستید که به تاریخ علاقمندند حتماً تا به حال نام بابک خرمدین سردار ایرانی را شنیده‌اید . در واقع این قلعه مقر بابک برای دفاع در مقابل اعراب بوده است . این فرد در زمان خلفای عباسی با رهبری جنبش سرخ جامگان بر علیه ظلم حاکمان وقت قیام کرد و در طی مبارزه ۲۲ ساله خود این قلعه را به عنوان محلی امن برای پناه خود و یارانش استفاده می‌کرد . دژ خرمدین به نام‌های بذ و قلعه جمهور نیز شناخته می‌شود و در ارتفاع ۲۳۰۰ تا ۲۷۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است . قرارگیری این قلعه در منطقه‌ای با صفا و سرسبز باعث شده بازدید از آن هم فال باشد و هم تماشا . گردشگران از فراز این بنا و دژ تاریخی چشم اندازی وسیع به مناظر اطراف داشته و طبیعتی کم نظیر را خواهند دید .
تاریخچه
وجود سفال‌هایی با نقش و نگاره های روی آنها اطلاعاتی تاریخی در اختیار کارشناسان قرار داده است . بنابراین اطلاعات حدس می‌زنند که این قلعه در قرن ۶ و ۷ سکونتگاه و محل زندگی بوده است . به علاوه سکه‌های مسی کشف شده در آن می‌توانست اطلاعات خوبی را در اختیار تاریخ نگاران قرار دهد اما متاسفانه در اثر گذر زمان نوشته‌های روی آنها از بین رفته . بنابراین نمی‌توان زمان درستی از تاریخ ساخت این دژ در دوره پیش از اسلام معرفی کرد .
اما احتمالاً قدمت آن به دوره ساسانی یا اشکانی برمی‌گردد . این فرضیه بر اساس سبک معماری قلعه مطرح شده چرا که شباهت زیادی به مجموعه سلیمان دوره ساسانی دارد . دژ بابک در قرن‌های دوم و سوم بازسازی شده و تغییراتی در آن صورت گرفته است که هنوز بعد از گذشت ۱۲۰۰ سال خودنمایی می‌کند . موقعیت جغرافیایی این بنا و قرار گرفتن آن در ارتفاع و مجاورت دره‌های عمیق باعث شده پناهگاهی کاملاً مناسب در مقابل دشمن باشد. چرا که مسیر دشوار آن مانع دسترسی راحت مهاجمان شده . گویا قلعه بابک در قرن ۶ و ۷ نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته و بعد از این دوره متروکه شده است .
معماری
همان طور که پیشتر هم اشاره کردیم معماری خاص قلعه و موقعیت جغرافی آن باعث شده به یک پناهگاه مهم در گذشته و یک جاذبه گردشگری دیدنی در حال حاضر تبدیل شود. این قلعه دارای سه طبقه بوده که از جنس سنگ و ساروج ساخته شده است . تنها راه ورود به آن یک دروازه اصلی است که قبل از آن دالانی ۲۰۰ متری وجود دارد که از سنگ طبیعی ایجاد شده . این دالان به قدری باریک است که فقط یک نفر می‌تواند از آن عبور کند .
در کنار این دروازه اصلی دو برج نگهبانی وجود دارد که یکی از آنها مخروطی شکل و دیگری مدور است . اطراف ورودی قلعه به وسیله دو ستون مشخص می‌شود . بنا شامل یک تالار اصلی ،۷ اتاق ،تالار مرکزی و اتاق‌ها و انبارهایی در قسمت شرقی میباشد . آب انبارها در این سازه به گونه‌ای ایجاد شده که محلی بسیار امن و مناسب برای ذخیره برف و باران بوده است . بنابراین گویا ساکنین در تابستان یا در زمان محاصره مشکلی برای تامین آب نداشتند . در غرب قلعه نیز پله‌هایی وجود دارد که در حال حاضر خرابه‌هایی از آن باقی مانده . گویا بابک خرمدین این دژ را بازسازی کرده و بخش‌هایی به آن افزوده است که هنوز هم پابرجاست .
داستان ها و افسانه های قلعه بابک
داستان‌ها و افسانه‌های زیادی پیرامون قلعه بابک خرمدین وجود دارد که بعضی از آنها بر اساس غرض ورزی ایجاد شده است . در واقع چون بابک در برابر عرب‌ها جنگیده و بارها آنها را شکست داده برخی از تاریخ نویسان مسلمان افسانه‌ها و داستان‌هایی غیر واقعی در مورد آن روایت کرده اند تا چهره او را مخدوش جلوه دهند .گویا بابک خرمدین تلاش می‌کرده عقاید مزدکی را احیا و زنده کند و این موضوع برای مسلمانان مطلوب نبوده . به همین دلیل اگرچه بین مردم طرفدارانی داشته اما بین دهقانان و بزرگان کسی او را تایید نمی‌کرده است .
داستان کودکی
یکی از داستان‌هایی که در مورد بابک وجود دارد مربوط به زمان کودکی او برمی‌گردد . بنا بر آن روایت شده است که روزی مادر بابک او را گم می‌کند و برای پیدا کردنش از خانه بیرون می‌زند . او پسرش را در حالی پیدا می‌کند که گاوهای همسایه‌ها را به چراگاه برده و لخت زیر درختی خوابیده و خون از موهای سینه او می‌چکد . وقتی بابک بیدار می‌شود اثری از آن خون روی سینه پیدا نیست .
داستان‌های دیگری هم وجود دارد مثلاً گفته می‌شود او در زمان ۲۰ سال قیام خود ۵۰۰ هزار نفر از روسا را به قتل رسانده . قصه ای دیگر می‌گوید یکی از جلادان بابک در جواب کسانی که او را اسیر کردند گفته تا به حال ۳۶ هزار مسلمان را کشته است . در نهایت قیام بابک خرمدین با وجود خیانت‌ها و دسیسه‌هایی با شکست مواجه می‌شود و خودش هم در سال ۲۱۶ دستگیر می‌شود.
گویا بعد از دستگیری معتصم دست راست او را قطع می‌کنند و او با دست دیگرش خون خود را بر چهره می‌مالد . معتصم از او علت این کار را جویا می‌شود . بابک در جواب می‌گوید صورتم را سرخ کردم تا تصور نکنی که زردی رنگم به دلیل ترس از مرگ است . هنوز هم سالانه دوستداران او در تاریخ ۱۵ تیر دور همدیگر جمع شده و مراسمی برای بزرگداشتش بر پا می‌کند .
بهترین زمان بازدید از قلعه بابک
وقت آن رسیده که در معرفی بابک خرمدین بهترین زمان برای باردید از آن را به شما پیشنهاد کنیم .همانطور که پیشتر هم گفتیم این قلعه در مناطق کوهستانی قرار گرفته . بنابراین در زمستان‌ها و فصل‌های سرد سال سرمایی استخوان سوز و غیر قابل تحمل را تجربه می‌کند . پس اگر قصد سفر به این منطقه و بازدید از این قلعه تاریخی را دارید فصل‌های بهار و تابستان را برای سفرتان انتخاب کنید . سعی کنید روزی به بازدید از قلعه بروید که هوا معتدل باشد. چرا که وجود مسیر سخت و پیاده روی در راهی کوهستانی در هوایی گرم یا سرد انرژی زیادی را از شما خواهد گرفت . در سفرتان به این منطقه تجهیزات لازم و کفش کوهنوردی را همراه خود ببرید .
در مجله گردشگری بلیط اینجا بیشتر بخوانید :