تنگه کول فرح ایذه

استان خوزستان جاذبه های دیدنی زیادی دارد . این استان جنوبی کشورمان با مردمانی خونگرم و مهمان نواز مقصد جذابی برای گردشگران و مسافران است . شهرستان ایذه در خوزستان نیز جاذبه های طبیعی و آثار تاریخی بسیاری دارد که یکی از آنها تنگه کول فرح ایذه است . تنگه کول فرح در واقع یک نیایشگاه بوده که درآن مجموعه ای از سنگ نگاره هایی که از دوران عیلامیان برجای مانده وجود دارد . در ادامه به معرفی این اثر تاریخی که نشان از قدمت این منطقه دارد خواهیم پرداخت .

تنگه کول فرح کجاست ؟

کول فرح در انتهای دشت ایذه در استان پهناور خوزستان واقع شده است . در لغت کول به معنی دره و فره به معنای شادی میباشد . فاصله این دره تاریخی که در روستایی به همین نام است تا خود شهر ایذه حدود ۸ کیلومتر است .

برای دسترسی به تنگه کول فرح از بلوار جهاد ایذه گذر کرده و وارد جاده ایذه به دهدز شوید . از آنجا پس از طی حدود ۲ونیم کیلومتر به روستای کول فرح خواهید رسید .سپس باید به انتهای روستا بروید و وارد یک فرعی شوید . بعد از  طی کردن حدود ۲ کیلومتر مسافت به تنگه کول فرح و سنگ نگاره های آن با عنوان (مجموعه باستانی کول فرح )خواهید رسید .

معرفی تنگه کوه فرح

تنگه کول فرح که به عنوان کول فره و کول فر هم شناخته میشود با سنگ نگاره هایش شهرت پیدا کرده . در واقع ۶ نقش برجسته عیلامی در این تنگه وجود دارد که گفته میشود قدمت آنها به دوره عیلامی ها و برخی تا دوره ساسانیان میرسد .کاوشگران در این محوطه نشانه هایی مثل گورها،کانال‌های آب و بقایای ساختمانی و نقاط دیده‌بانی کشف کرده اند که نمایانگر بقایای زندگی تمدن های پیشین در این منطقه است .

سنگ نگاره ها این نظریه را مطرح میکنند که این مکان در واقع عبادتگاه یکی از خدایان تمدن عیلامی یعنی نارسینا بوده است . این مجموعه که در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ثبت شده و متاسفانه درحال حاضر به علت بی خردی برخی از بازدیدکنندگان کمی دچار آسیب دیدگی شده  .

همان طور که از شواهد و نام این اثر تاریخی پیداست گویا در گذشته مردم معتقد بودند که این دره برایشان خوش یمن است . آنها برای انجام مراسمات مذهبی مثل دعا، نیایش و قربانی کردن به  تنگه میرفتند . به همین دلیل محتوای اغلب سنگ نگاره ها موضوعات مذهبی است . روی این کتیبه ها علاوه بر نوشته ، اشکال مختلفی از انسان و حیوان و برخی نماد های خاص نیز به چشم میخورد .

در ادامه به معرفی جزئیات این کتیبه ها و سنگ نگاره ها در تنگه کول فرح ایذه خواهیم پرداخت :

سنگ نگاره اول (مراسم قربانی اول)

اولین سنگ نگاره ی تنگه کول فرح در ارتفاع ۶ متری از دامنه کوه و با پهنای ۱ متر و ۷۰ سانت به چشم میخورد . روی این کتیبه نشانی از مراسم قربانی وجود دارد که در آن شاه هانی یکی از حاکمان مستقل آیاپیر در حال قربانی کردن است . تصویر این کتیبه به این صورت است که شاه که کلاهی گرد بر سرش قرار دارد درکنار دونفر دیگر که یکی از آنها شوترورو وزیر اوست حضور دارد  . در جلوی نقش شاه و همراهانش تصویر سه نوازنده با دو ساز چنگ و دف که در حال نواختن آنها هستند به چشم میخورد . و در زیر تصویر نوازندگان نیز نقش سه قوچ بدون سر وجود دارد که در محل قربانی شده اند. در پایین تصویر یک شکارچی و بز کوهی نقش بسته و زیر کنده کاری شکارچی سه کاهن ایستاده اند که دو گاو نر و یک بز کوهی را هدایت میکنند . همه ی این نگاره ها نشان گر برخی آداب و رسوم دوران دور و گذشته در ایران است .

نوشته ای ۲۴ سطری در این سنگ نگاره وجود دارد که این محتوای تصویر و افراد درون آن را نام برده است و به خط عیلامی نگارش شده .

سنگ نگاره دوم ( مراسم قربانی دوم)

روی این سنگ نگاره هم نشانه های از انجام یک مراسم قربانی وجود دارد . در این نقش برجسته تصویر فردی به چشم میخورد که دستان خود را به حالت نیایش جلوی صورتش گرفته است و لباس او تا زانوانش میرسد . مقابل این فرد تصوری از صحنه قربانی کردن یک گاو نر و چند قربانی دیگر که روی زمین افتاده اند نقش بسته است .در طرف چپ این سنگ نگاره نقشی از چهار مرد حجاری شده که شخص وسط صحنه را با احترام همراهی میکنند .

سنگ نگاره سوم ( حمل مجمسمه خدای عیلامی)

نقش برجسته سوم در واقع تخته سنگی بزرگ و چهار گوش است که حجاری شده و روی آن تصویر چهار مرد وجود دارد . این چهار مرد در حال حمل خدای عیلامی ها میباشند و افرادی زیادی نیز به دنبال آنها در حال همراهی هستند . خدای عبلامی که در تصویر در حال حمل شدن است دست به کمر در حالت ایستاده اطراف را تماشا میکند . در قسمتی دیگر از این سنگ نگاره ۳۶ آهوی نقش بسته اند که سه گاو بزرگ در کنار آنهاست .۷ مرد کوچک برهنه نیز در تصویر به چشم میخورد که گفته میشود احتمالا اسیر جنگی هستند . در گوشه دیگر نیز ۹ نفر قرار دارند که در حال رفتن به سمت شاه یا همان خدا هستند .

سنگ نگاره چهارم ( هدیه دادن شاه عیلامی)

در این سنگ نگاره که از سایر سنگ نگاره ها قدیمی  تر و زیباتر است تصویری از هدیه دادن به شاه عیلامی به چشم میخورد . در واقع در این تصویر شاه  با ردایی بلند بر تخت نشسته و در مقابلش میزی از هدایا قرار دارد . پشت سر او هم سه نفر ایستاده اند و در قسمت های دیگر نیزافرادی هستند که یک دستشان را دراز کرده و دست دیگر را به نشان احترام مقابل صورت خود گرفته اند . این نقش برجسته به علت قدمت بسیار بالایی که دارد به عنوان مادر نقوش درگاه‌های کاخ صد ستون و پلکان آپادانا شناخته میشود .

سنگ نگاره پنجم ( مراسمات مذهبی )

نقش برجسته پنجم تصاویری از انجام مراسمات مذهبی را نشان میدهد . در این نقش برجسته تصویر فردی دیده میشود که در حال احرای مراسم است. در مقابل این فرد بک آتشدان قرار دارد و نقش یک حیوان قربانی شده نیز به چشم میخورد که به شکل وارونه حجاری شده . در این تصویر نقش شخص کاهن وجود ندارد چون در گذر زمان و فرسایش از بین رفته است .

سنگ نگاره ششم( مجسمه ی خدای عیلامی)

در آخرین سنگ نگاره ی موجود در تنگه کول فرح ایذه شما شاهد تصویری از حمل خدایان توسط افرادی خاص خواهید بود . این سنگ نگاره به سنگ نگاره سوم شباهت بسیاری دارد .

 یک نکته مهم

در بازید از این سنگ نگاره ها و اثر تاریخی مهم کشورمان بسیار محتاط و مراقب باشد تا آسیب و صدمه ای به آنها وارد نشود  . چرا که این آثار تاریخی بخشی از هویت و تمدن اصیل کشورمان ایران را تشکیل میدهند .

برای آشنایی بیشتر با استان خوزستان به مطلب مهم‌ترین دلایل برای سفر به خوزستان که باید بدانید  در مجله گردشگری بلیط اینجا مراجعه کنید .