آشنایی با بناهای باغ فین کاشان
باغ فین کاشان در استان اصفهان یکی از دیدنی ترین باغ های ایران به شمار میرود. که با داشتن فضایی سرسبز و عمارت هایی باشکوه نقش مهمی در صنعت گردشگری این منطقه دارد . ما در مطلب باغ فین کاشان در مجله گردشگری بلیط اینجا به طور مفصل این مجموعه ی دیدنی را معرفی کردیم . در این مطلب قصد داریم به طور اختصاصی به بررسی سازه های موجود در آن بپردازیم . با مطالعه ی این نوشته تحت عنوان ( آشنایی با بناهای باغ فین کاشان) میتوانید تصویر جامع و گسترده تری از این جاذبه ی شهر تاریخ و گلاب داشته باشید .
کوشک صفوی
کوشک صفوی همان مکانی ست که در زمان شاه عباس اول ساخته شده تا به عنوان محل برگزاری جشن‌ها و بار عام مورد استفاده قرار بگیرد . عمارت کلاه فرنگی در دوره شاه صفی به این کوشک اضافه شده . کوشک صفوی چهار ضلعی است و حوض زیبایی در وسط آن به چشم می‌خورد. همچنین جریان آب در دو طرف عمارت که بخش اصلی آن یعنی استخر بزرگ در پایین دست و حوض ۱۲ فواره در بالا دست از مهمترین شاخصه‌های آن است . حوض معروف سکه که به نام شتر گلو معروف است نیز در این عمارت وجود دارد . این همان حوضی است که گردشگران درون آن سکه می‌اندازند و معتقدند اگر سکه داخل حفره ی آن بیفتد آرزویشان برآورده می‌شود .
عمارت سردر
یکی دیگر از عمارت‌های معروف باغ فین کاشان عمارت سردر است که در دو طبقه در بدو ورود باغ به چشم می‌خورد. این بنا در دوره صفویه ساخته شده و تالار بزرگ آن نقش اتصال بیرون و درون باغ را به عهده دارد. عمارت سردر با داشتن تالاری وسیع ،ایوان‌های مشرف به چهار طرف باغ، اتاق‌های متعدد و … از دیدنی‌ترین بخش‌های باغ فین است.
اتاق شاه‌نشین
این اتاق پنج دری که با داشتن ۵ در یا پنجره به حیاط مشرف است در دوره محمد شاه قاجار و به دستور او ساخته شد . در دو طرف این ساختمان اتاق‌هایی موسوم به گوشواره برای اقامت خدمه ایجاد شده . اتاق ها پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی دارند که جذابیت زیادی به این بنا بخشیده است . همچنین حوضی وسط ساختمان وجود دارد که برای نفوذ نکردن رطوبت آن به بنا ؛ کانال‌هایی در ازاره‌ها تعبیه شده بوده که جریان هوا را در پشت دیوار اصلی رقم می‌زدند .
کوشک قاجار
در سال ۱۱۸۹ هجری شمسی فتحعلی شاه قاجار دستور به ساخت کوشکی در مجموعه باغ فین کاشان داد.به همین دلیل به این بنا صوفه فتحعلی شاهی و شتر گلوی فتحعلی شاهی هم می‌گویند. این کوشک با داشتن نقاشی‌هایی از صنیع الملک غفاری در سقف خود جذابیت زیادی داشته. البته متاسفانه امروزه بخش‌های زیادی از این نقاشی‌ها از بین رفته است . اما بر اساس عکسی که از آنها در آلبوم یک گردشگر فرانسوی پیدا شده طرح‌های آن دوباره به دست استاد مطیعی‌فر بازسازی گردید. حوض جوشان چهارطاقی، حوضخانه صفه، ۴ ایوانی سرپوشیده، شاه نشین و … بخش‌هایی از این کوشک به شمار میرود.
چشمه زنانه (تقسیم‌گاه آب)
چایخانه‌ای در کنار کوشک قاجار وجود دارد که قبلاً به آن چشم زنانه می‌گفتند. در واقع آب ورودی باغ فین در این قسمت به سه بخش تقسیم می‌شود و در زیر حوض جوشان، حوض کوشک قاجار و حوض کوشک صفوی جریان پیدا می‌کند. این جریان آبرسانی بر اساس تکنیک تمبوشه‌های سفالی صورت می‌گرفته که آب چشمه سلیمانیه را به شتر گلوی صفوی هدایت می‌کند. این آب در انتهای لوله یا همان شتر گلو از سرعت و شدتش کم شده و به صورت یکنواخت از لوله خارج می‌شود.
حمام های باغ فین
شاید بتوان گفت حمام‌ها از مهمترین و معروف‌ترین سازه‌های باغ فین به شمار می‌روند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
حمام سلطنتی
این حمام در سال ۱۳۸۹ به دستور فتحعلی شاه ساخته شد تا شاهان قاجار بتوانند در دوره اقامتشان در باغ فین آسایش بیشتری داشته باشند. همچنین حمام کوچکی هم برای خدمه احداث گردید که در برخی روزهای هفته مردم و رعیت هم می‌توانستند از آن استفاده کنند. رختکن ،سرپینه و دالانی فرعی از جمله بخش‌های حمام اصلی به شمار میرود. صحن اصلی حمام نیز شامل شاه نشین ،اتاق‌های خزینه، حجامت، حوض آب گرم و سرد و نیمه گرم می‌شود. وجود حفره‌هایی در سقف حمام نور و روشنایی این مکان را تامین می‌کند.
حمام صفوی
این حمام که به حمام کوچک مشهور است همان محل قتل وزیر بزرگ ایرانی یعنی امیرکبیر است .به همین دلیل به آن حمام امیرکبیر هم می‌گویند. اکثر بخش‌های حمام صفوی که در سال ۸۸۲ ساخته شده با حمام سلطنتی مشابه است . وجود هفت کاشی با قدمتی ۵۰۰ ساله در خزانه این مجموعه از جمله دیدنی‌های آن است.
حیاط خلوت کریم‌خانی
کریم خان زند در قسمت جنوبی باغ فین دستور به ساخت عمارتی داد که به حیات خلوت کریم خانی مشهور است. این مجموعه از اتاق‌های پنج دری، اتاق‌های ساده و یک حیاط کوچک تشکیل شده . در دو طرف حیات هم اتاق‌های تو در تو وجود دارد .
برج و باروی باغ
وجود برج و باروهای باشکوه و مستحکم در اطراف باغ فین کاشان در واقع این باغ را به یک قلعه تبدیل کرده است. بنای اولیه این برج و باروها در دوره صفوی و با ساخت چهار برج در چهار طرف باغ صورت گرفت و در دوره قاجار هم سه برج دیگر به حصار محیطی آن اضافه شد.
چشمه سلیمانیه
چشمه سلیمانیه یا چشمه فین همان جایی است آب جاری در بخش‌های مختلف باغ را تامین می‌کند. این چشم از صخره‌ای به نام کوه دندانه در غرب کاشان جاری می‌شود و قدمت آن به ۷۰۰۰ سال می‌رسد . برخی از مردم معتقدند این چشمه معجزه حضرت سلیمان بوده و به همین دلیل هم به آن چشمه سلیمانیه می‌گویند.
موزه ملی کاشان
آخرین سازه ای که در آشنایی با بناهای باغ فین کاشان به معرفی آن خواهیم پرداخت موزه ای است که در آن وجود دارد . موزه ملی کاشان در سال ۱۳۴۶ بر روی خرابه‌های بنای خلوت نظام الدوله و در ضلع شمال غربی باغ احداث گردید. این موزه ۳۰۰ متر مربع مساحت دارد و یک طبقه شامل تالارهای بزرگ و کوچک و زیرزمین دارد . سه بخش مهم مردم شناسی ،باستان شناسی و صنایع دستی از جمله قسمت‌های موزه ملی کاشان است که علاوه بر ظروف سفالی پیش از اسلام و پس از آن ، اشیای سرامیکی ،پوشاک و کتابت در معرض نمایش گذاشته شده است.
